Manierka wz. 1931 (Feldflasche 31).

Łukasz Gładysiak

Witam,

Analogicznie do chlebaka załączam do poczytania tekst mojego autorstwa dotyczący niemieckich manierek wz. 1931, który swego czasu ukazał się na łamach ilustrowanego magazynu historycznego Militaria XX wieku:

FOTKI ARTYKUŁU!!!

W celu szybkiego usystematyzowania wiedzy w tej materii, wrzucam garść informacji poniżej.

Ogólnie rzecz biorąc Feldflasche 31 wzorowana była na "rewolucyjnej" jeśli chodzi o zasobnik na wodę indywidualnego żołnierza niemieckiego manierce wz. 1893, czyli metalowej butli z pokrowcem filcowym służącym jako izolator termiczny i paskami do troczenia, a dokładniej na jej modyfikacji z 1907 r. polegającej na dodaniu nakrętki. Wz. 1931 wprowadzono do służby na początku la trzydziestych. Składał się on z czterech głównych elementów: butli z metalu, filcowego pokrowca, pasków-uprzęży oraz kubka. Każdy z tych elementów ewoluował jakby niezależnie więc będę go rozpatrywał odrębnie.

Butla:

Klasyczna, jednostronnie spłaszczona, owalna butla manierki wz. 1931 miała pojemność 0,8 l i wykonana była z polerowanego lub matowego aluminium. W związku z deficytem tego materiału od 1943 r. zaczęły pojawiać się wersje stalowe, zgrzewane z trzech elementów (połówki łączone w pionie + szyjka), emaliowane na następujące kolory:

- czerwony (prawdopodobnie pierwsza barwa butli stalowych),
- ciemnozielony,
- jasnoniebieski (zwykle błędnie przypisywany tylko fabryce Schindlera w Krakowie),
- granatowy,
- czarny.

Sygnatury (kod producenta + data w dwóch cyfrach) wybijano z przodu szyjki. Późnowojenne butle mogły być niesygnowane.

Pokrowiec:

Pełnił rolę izolatora termicznego - przy niskich temperaturach ogrzewał zawartość butli, przy wysokich (zmoczony zimną wodą), chłodził. Zrobiłem eksperyment na jednej ze swoich manierek - w temperaturze pokojowej zmoczony pokrowiec jako tako trzymał temperaturę wody przez 10-11 godzin więc nie najgorzej. Generalnie pokrowiec szyto z filcu, z czasem pogarszającej się jakości. Na lewym boku znajdowały się cztery zatrzaski-napy pozwalające na ściągnięcie/założenie "kocyka". Początkowo produkowano je ze stylizowanym motywem kwiatowym, potem (od około 1943/1944 r.) gładkie, czasami malowane na czarno. Od drugiej połowy 1944 r. zaczęły pojawiać się pokrowce z materiałów nieizolujących: tkanin różnego rodzaju (w tym np. włoskiej gabardyny) oraz różnych tworzyw ersatzowych w tym juty. Ogólnie rzecz biorąc chronologia pokrowców do manierek wz. 1931 przedstawia się tak:

- 1935-1941 - Pokrowce z grubszego filcu, bardziej brązowe,
- 1941-1944 - Pokrowce z gorszej jakości filcu, bardziej szare, beżowe itd.
- 1944-1945 - Pokrowce ersatzowe.

Z przodu i z tyłu pokrowca przyszyte (później także przynitowane) były szlufki służące do przewleczenia pasków. W większości przypadków wykonano je ze skóry, ale zdarzają się również odmiany parciane, błędnie rozpoznawalne jako tropikalne.

Paski-uprząż:

Paski spajały wszystkie elementy manierki i umożliwiały jej troczenie. Początkowo wykonywano je w formie jednego elementu (zszytych dwóch dłuższych) z czarnej, rzadziej ciemnobrązowej, gładkiej skóry. Od 1941 roku pojawiać się zaczęła skóra groszkowana a mniej więcej od 1943/1944 r. całą uprząż rozdzielono - odtąd tworzyły ją dwa paski łączone knopikiem u spodu pokrowca. W 1943 roku wprowadzono odmianę z party w odcieniu piaskowym. W wersji skórzanej paski zapinane były z przodu klamerką aluminiową (później też stalową), w parcianej - zaciskiem stalowym.

Kubek:

W pierwotnej formie kubek wykonany był z aluminium i miał pojemność 0.35 l. Z jednej strony wyposażono go w składane uchwyty-uszy. z drugiej - dogięty płaskownik do przewleczenia paska. Od 1941 r. zaczęto produkować kubki i zmniejszonej pojemności (ok. 0,32 l), a od 1943 r. - wersje stalowe emaliowane. Między 1935 r. a kwietniem 1941 r. kubki malowano kolorem czarnym matowym, później - odcieniami oliwkowej zieleni. Z biegiem czasu kolorystyka zaczęła być mocno zróżnicowana: trafiały się odmiany piaskowe, beżowe, brązowe, ciemnozielone itd. Część kubków emaliowanych posiadała w środku i na zewnątrz farbę pierwotną (odpowiednio jak opisane wyżej butle). Prawdopodobnie od 1940 r. pojawiać się zaczęły także kubki bakelitowe w różnych odcieniach (głównie czarne, ale także brązowe czy beżowe). Dyskusyjne pozostaje wykorzystanie wariantów pomarańczowych, żółtych czy pistacjowych - jeśli w ogóle to używano ich w mocno schyłkowym okresie istnienia III Rzeszy.

Zasady przenoszenia:

Manierkę wz. 1931 regulaminowo przenoszono przytroczoną z prawej strony klapy chlebaka wz. 1931. Oficerowie, kawalerzyści, saperzy oraz strzelcy górscy nosili je przymocowane do D-ringów, bezpośrednio przy pasie (metoda ta rozszerzała się z czasem i na inne branże armijne). W szafce koszarowej ten element wyposażenia wisiał wraz z chlebakiem u dołu prawej, wewnętrznej strony drzwi.

Warianty niestandardowe:

Oprócz typowej odmiany wz. 1931 w armii niemieckiej używano także:

- Wersji dla strzelców górskich (pojemność 1 litr, wzmocnienia pokrowca + w modelach wczesnych specyficzny, stożkowy aluminowy kubek),
- Wersji dla sanitariuszy (pojemność 1 litr + kubek j.w. + paski w formie kosza i brak szlufek oraz knopika pokrowca),
- Wersji tropikalnej (pojemność 0,8 l, zamiast pokrowca z filcu butla otulona drewnopodobnym tworzywem + paski parciane w formie kosza),
- Wersji z 1907 r. (dość popularna do roku 1939, później raczej w jednostkach tyłowych, policyjnych itp.).

Myślę, że to co napisałem plus tekst artykułu na tę chwilę wystarczy Wink

.