32. Dywizja Piechoty "Lwia głowa".

Łukasz Gładysiak

Witam,

W ramach otwarcia działu poświęconego dziejom jednostek Wehrmachtu wrzucam garść informacji dotyczących 32. Infanterie Division czyli zgrupowania powołanego w Koszalinie. Jako, że dywizja ta walczyła przez cały okres II wojny światowej no i wywodzi się z naszego miasta, warto byśmy co nieco o niej wiedzieli.

32. Dywizja Piechoty została powołana na początku października 1936 r., na fali remilitaryzacyjnej, zapoczątkowanej w Niemczech przez dekret o przywróceniu powszechnej służby wojskowej z 16.03.1935 r. oraz decyzję o powstaniu Wehrmachtu z maja tego roku. Początkowo w Koszalinie tworzono zręby 25. pułku piechoty, ostatecznie jednak powstała pełna dywizja. Na czele stanął generał Nikolaus von Falkenhorst (urodzony we Wrocławiu, pierwotnie nazywał się Jastrzembski ale zniemczył nazwisko w pierwszych latach służby wojskowej), którego kwatera (podobnie jak całego sztabu) zlokalizowana została w gmachu zarządu Rejencji (Regierungs-Strasse 12), czyli obecny Sąd Okręgowy przy ul. Andersa. Jako symbol przyjęto ryczącego lwa, od którego w krótkim czasie jednostka zaczęła być nazywana Loewenkopf Division czyli Dywizja Lwia Głowa.

Poszczególne pododdziały rozmieszczono nie tylko w Koszalinie, ale praktycznie na całym Pomorzu Zachodnim, a nawet w północnej Wielkopolsce (oczywiście tej, wchodzącej w skład ówczesnych Niemiec). Ich wykaz, wraz z miejscem koszarowania wyglądał w następujący sposób:

= Sztab dywizji - Koszalin

= 4. pułk piechoty:
- Sztab pułku - Kołobrzeg
- I batalion - Trzebiatów
- II batalion - Kołobrzeg
- III batalion - Kołobrzeg

= 94. pułk piechoty:
- Sztab pułku - Koszalin
- I batalion - Szczecinek
- II batalion - Koszalin
- Batalion zapasowy - Sławno

= 96. pułk piechoty:
- Sztab pułku - Piła
- I batalion - Piła
- II batalion - Wałcz
- III batalion - Piła

= 32. pułk artylerii:
- Sztab pułku - Wałcz
- I dywizjon - Koszalin
- II dywizjon - Wałcz
- III dywizjon - Szczecinek

= Pododdziały podporządkowane sztabowi dywizji:
- 2. batalion saperów - Szczecin-Podjuchy
- 14. batalion karabinów maszynowych - Lębork
- 32. dywizjon przeciwpancerny - Kołobrzeg
- 32. dywizjon rozpoznania artyleryjskiego - Białogard
- 32. batalion łączności - Gryfice
- 32. batalion sanitarny - Koszalin
- I dywizjon 68 pułku artylerii (ciężkiej) - Białogard
- II dywizjon 68 pułku artylerii (ciężkiej) - Białogard

Pojawienie się "koszalińskiej" dywizji w istotny sposób wpłynęło na zabudowę miasta. Poniżej zamieszczam wykaz nowych budynków wojskowych wraz ze wskazaniem lokatorów (jeśli to możliwe). Ponadto rozrost struktur wojskowych przyczynił się do zamknięcia linii tramwajowej w roku 1937 Smile

:

= Zespół koszarowy przy ul. 4 marca (General-Luetzmann-Strasse) - zbudowany w latach 1936-1938, w tym:
- Koszary Piechoty (Infanterie Kaserne) bliżej ul. Zwycięstwa, gdzie stacjonował II batalion 94. pułku piechoty oraz 32. batalion sanitarny,
- Koszary Artylerii (Artillerie Kaserne) bliżej ul. Wojska Polskiego, gdzie stacjonował I dywizjon 32. pułku artylerii.
- Plac ćwiczeń dla piechoty (obecnie tereny Os. 4 marca),
- Plac ćwiczeń dla artylerii (obecnie tereny w okolicach C.H. Forum/Atrium oraz poldery Dzierżęcinki).

= Kwatery oficerskie przy obecnej ul. Józefa Bema - zbudowane mniej więcej równolegle do zespołu koszarowego.

= Magazyny wojskowe przy ul. Lechickiej (Neukanzler-Strasse) - zbudowane równolegle do zespołu koszarowego, wyposażone we własną bocznicę kolejową, do 2001 r. wykorzystywane przez wojsko, obecnie - ruina w rękach prywatnych.

Tuż przed wybuchem drugiej wojny światowej, 19.07.1939 r. nowym dowódcą dywizji został gen. Franz Boehme - Austriak i co ciekawe oficer strzelców górskich (von Falkenhorst został skierowany na stanowisko dowódcy XXI Korpusu). W ostatnich dniach sierpnia w koszalińskich koszarach powołano batalion piekarzy, a w Sławnie powstał 32. batalion zapasowy. Tuż przed atakiem na Polskę dywizja została skoncentrowana na poligonie w Bornem Sulinowie.

Podczas kampanii wrześniowej jednostka prowadziła działania w pasie II Korpusu 4. Armii, atakując dorzecze Brdy, Zakroczym, a ostatecznie - Twierdzę Modlin. 1.10.1939 r. nastąpiła kolejna zmiana dowódcy - Franza Boehme do 1.12.1939 r. zastąpił gen. Ekkard Freiherr von Gablenz. Dywizja brała udział w wojnie przeciwko Francji, a potem - w ZSRR walczyła w sektorze północnym i środkowym. Od 1942 r. nosiła miano 32. Dywizji Grenadierów. Jej żołnierze wycofywali się przez Pomorze w stronę Północnych Niemiec, gdzie skończyli wojnę.

Emblematy dywizyjne (z prawej wariant malowany na pojazdach):

[link widoczny dla zalogowanych] [link widoczny dla zalogowanych]

Pierwszy dowódca 32. DP, gen. Nikolaus von Falkenhorst:

[link widoczny dla zalogowanych]

I na koniec dwie pamiątki po koszalińskiej dywizji zachowane w moich zbiorach:

[link widoczny dla zalogowanych] [link widoczny dla zalogowanych]

Z lewej: nożyk do ryb z monogramem 4. pułku piechoty, pochodzący najprawdopodobniej z kasyna oficerskiego w Kołobrzegu, z lewej: połówka nieśmiertelnika kompanii zapasowej 94. pułku piechoty, znaleziona na terenie kołobrzeskich Białych Koszar.

Jednym słowem: nic, tylko odtwarzać Smile

.